Eknath Gita Chapter 14 Sloka 5

14.5

రజో రాగాత్మకం విద్ధి తృష్ణాసంగ సముద్భవం

తన్ని బధ్నాతి కౌన్తేయ కర్మసంగేన దేహినమ్

కౌన్తేయా! రజోగుణము కామరూపమైనది , అది ఆశను, సంగమును కలుగజేయును. కర్మలయందు ఆసక్తిని కల్పించి జీవుని బంధించును

రజస్ మనను బంధించ కారాగారంలో పడేస్తుంది. ఎందుకంటే అది స్వార్థపూరితమైనది: నేను, నాది, మొదలైనవి. ఇది రజస్ కున్న పెద్ద లోపం. రాజసికుడు తామసికుడు కన్న ఫరవాలేదు: వానికి మోహం, అపరిమిత శక్తి ఉన్నా, కొంత సున్నితత్వము కూడా ఉంది. "నేను సున్నిత స్వభావము కలవాడిని. సున్నితులలో మొదటి వాడిని. నాకు ఏమి కావాలో నాకు తెలుసు" అని అంటాడు. వానికి ఏమి కావాలో వాడికి నిజంగా తెలుసు. దానిని ఏదో విధంగా పొందుతాడు. దాని వల్ల ఎవరికైనా హాని జరిగితే పట్టించుకోడు. అది పర్యావరణ విషయమైతే "మనం దానితో సద్దుకుపోవాలి" అంటాడు. అది మారణాయుధాల గురించి అయితే "పురోగతికై అవసరము. " అంటాడు.

స్మాగ్ విషయం చూద్దాం. స్మాగ్ నిరోధక యంత్రాలు నిజంగా స్మాగ్ ని నిరోధించటంలేదు. స్మాగ్ కి కారణం యంత్రాలు, ఫర్నెస్ లు, ఇంజిన్ లు కావు. మానవులను శాస్త్రజ్ఞులు హోమో సేపియన్స్ అంటారు. అనగా ఆలోచించే శక్తి గలవారు. ఇది అనవసరమైన బిరుదు. బెర్గ్ సన్ అన్నారు మానవులకు అచ్చొ చ్చిన పేరు హోమో ఫేబర్ . అనగా ఎవరైతే వస్తువులను తయారు చేస్తారో. రాజసికుడు అంటాడు "నేను వస్తువులను తయారు చేస్తాను. అది కాక నేను ఏమి చేయగలను? అన్నిచోట్లా నాకు వీలైనన్ని వస్తువులను తయారు చేసి నింపుతాను. పిదప, వాటిని మానవాళి వాంఛిస్తుంది. వారికి వాటితో ఏమి చేయాలో తెలియదు కాని, అవి కావాలనే ధృడమైన సంకల్పం కలుగుతుంది". వాడు రహదారులు, పట్టణాలు, వాహనాలు, పళ్ళు తోముకొనే బ్రష్ లు, విమానాలు, ఆయుధాలు, ఒకటేమిటి అన్నీ చేయాలని ఆకాంక్షిస్తాడు.

వస్తువులు చేయడంలో తృప్తి ఉంది. దానిని నేను కాదనను. ఆ సంతుష్టే మనని బంధిస్తుంది. రాజసికుడు ఏమైనా తయారు చేస్తూంటే దానిలో లీనమైపోతాడు. అతడు వస్తువు లోపలకి దూరినట్టు ఉండి, తాళం వేసుకొని నట్టు ఉండి, బయటనుంచి ఎవరు కేకేసినా విననట్టు ఉంటాడు. ఈ విషయంలో తామసికుడు లాగ అంధుడు, చెవిటివాడు.

ఏదైనా బజారులో లేదా షాపులలో చూడండి, వాటిలో ప్రదర్శించబడిన వస్తువులలో మనకి నిజంగా ఎన్ని కావాలి? వాటిలో ఎన్ని మనకు నిజంగా ఉపయోగపడతాయి? ఇది హోమో ఫేబర్ లు చేసిన సహాయం. మనం నేతి, నేతి ప్రక్రియతో అక్కరలేని వస్తువులు తీసివేస్తే మిగిలేవి ఒకే ఒక షాపులో నిండినన్ని.

అనుభవించే మనకి ఈ ప్రక్రియతో అవినాభావ సంబంధం ఉంది. కొనేవాళ్ళము మనము. మనం వాహనాలకై, బట్టలకై, పరికరాలకై అక్కరలేని కొనుగోళ్లు చేస్తూవుంటే, కాలుష్యాన్ని పెంచినవారమౌతాము. నేను నిరాడంబరంగా ఉండడానికి పేదరికం మంచిదని అనటంలేదు. నిరాడంబర జీవితం ఆనందం, తృప్తి నిచ్చేది. వస్తుసముదాయముతో కూడిన జీవితం అవసరంలేదు. అవి కళలకు సంబంధించినవి అయినా సరే.

నేను, నా భార్య వోక్ లాండ్ లో నివసిస్తూ ఉండగా ఒకరోజు ఒక పెద్ద లారీ మా నివాస స్థలానికి వచ్చింది. "వాళ్ళు న్యూ జర్సీ నుంచి వస్తున్నారు" అని నా ఇంటి ప్రక్క వాడు చెప్పేడు. ప్రపంచంలో ఎక్కడికైనా వస్తువులను తీసికివెళతాం అని ఆ లారీ మీద వ్రాసి ఉంది. నేను కుతూహలంగా ఏ రకమైన కళలకు సంబంధించిన వస్తువుల మూడు వేల మైళ్ళు మోసుకొని తెచ్చేరో చూద్దామని అనుకున్నాను.

ఆ లారీ తలుపులు తెరిస్తే ఇవి కనబడ్డాయి: కుర్చీలు, దీపాలు, మంచాలు, కోట్లు తగిలించే హ్యాంగరులు మొదలగు వస్తువులు. అవి అమెరికాలో ఎక్కడైనా దొరుకుతాయి. వాటిని వాళ్ళు న్యూ జర్సీ లోనే వదిలి, ఓక్ లాండ్ లో కొనుక్కొన వచ్చు. ఏమీ తేడా తెలీదు. మానవులు తమ వస్తువులతో బంధింపబడతారు. వాటిని ఎక్కడికి వెళ్ళినా మోసుకొను పోతారు. గతంలో ముడిపడిన వాటి భారాన్ని లెక్క చేయరు.

నేను చెప్పినంత మాత్రాన మీ ఇంట్లో వస్తువులను దాన ధర్మాలు చేయకండి. నేను చెప్పేది వస్తువులతో అసంగత్వంగా ఉండమని. మీవద్ద ఎంతో పురాతనమైన, ఖరీదైన కళా వస్తువులు ఉండచ్చు. వాటిని చూసి ఆనందించండి కాని వాటికి అతుక్కుపోవద్దు. వాటితో తాదాత్మ్యం చెందితే వాటిని నిజంగా అనుభవించిన వారు అవ్వరు.

మనం స్వార్థంతో ఒకరితో అనుబంధం పెంచుకోవచ్చు. నిస్వార్థ అనుభందం ప్రేమ. మీరు మీగురుంచి ఆలోచించకుండా, అవతల వాళ్ళ సుఖానికై బ్రతుకుతారు. కానీ స్వార్థపూరిత బంధంలో ప్రేమ లేదు. ప్రేమ నిస్వార్థమైతే అనుబంధం గట్టి పడుతుంది; అదే స్వార్థపూరితమైతే అనుబంధం తెగుతుంది. వస్తువులలాగే, స్వార్థంతో సంబంధం పెట్టుకుంటే, మీరు దానితో బంధింపబడతారు. మీవారి అక్కరలు తెలియదు. నిజానికి మీకు కావలసినది ఏమిటో కూడా తెలీదు. నిజంగా మనం ఒకరిని ప్రేమించామంటే వాళ్ళని వస్తువులులా -- అంటే "ఇది నాది. ఎవ్వరూ ముట్టుకోకూడదు" -- చూడకూడదు.

మనందరికీ సహజంగా ఒక వస్తువును పొందుదాము, ఒక వస్తువును ఇతరులకు ఇద్దాము అని ఉంటుంది. మనం చిన్నప్పడినుంచీ, దేవుడి దయతో, ఒక వస్తువుని ఇతరులనుండి పొందితే ఎవ్వరికీ లాభం లేదని నేర్చుకోవచ్చు. మొదట్లో అంతా బాగా ఉన్నట్టే ఉంటుంది. అది స్వార్థ బుద్ధికి నిదర్శనం. క్రమంగా ఆకాశం మారుతుంది. ఒక చిన్న మేఘం -- మన చెయ్యి అంత పెద్దది -- అగుపిస్తుంది. "బ్రెడ్ ని కాల్చాలా, లేక పచ్చిగా తినాలా ? బ్రెడ్ గోధుమతో చేయబడినదా లేదా వేరొక పదార్థంతోనా?" అని తర్జనబర్జన పడతాం. మనతో మనకు కావలసిన వారు ఏకీభవించరు. ఆ మేఘం కాఫీ వైపు వెళుతుంది. రాజసికుడు చిక్కని కాఫీ అవసరమున్నా లేకున్నా తాగాలనుకొంటాడు. వాని భార్య కెఫీన్ లేని కాఫీ తాగాలనుకొంటుంది. వాని చెయ్యి పరిమాణమున్న మేఘం, వాని తలంత పెద్దదయింది.

రాజసికుడు ఇంటికి మధ్యాహ్న భోజనానికి వస్తాడు. వాని భార్య సాదరంగా ఆహ్వానించి "మీ గురించి వేచి ఉన్నాను" అంటుంది.

రాజసికుడు "నా వాచీలో ఐదే అయింది. క్రిందటి వారం డైరీ క్వీన్ వద్ద నీ గురించి ఎంతసేపు వేచి ఉన్నానో గుర్తుందా?" అని అడుగుతాడు.

"గతాన్ని తవ్వకండి. ఇప్పటి కాలంలో ఉండండి. అది డైరీ క్వీన్ కాదు. "

స్వార్థ పూరిత అనుబంధం ఇలాగే ఉంటుంది. అది ఒకానొక రోజు తిరగబడుతుంది. కొన్నాళ్ళకు మనం నిజమైన ప్రేమ అనేది అత్యంత బాధను కలిగించేదిలా అవుతుంది: మీరు ఎవరినైతే గతంలో గాఢంగా ప్రేమించారో, వాళ్ళు ఇప్పుడు ప్రకోపింప జేసేవారవుతారు. క్లియోపాత్ర రాణిని తలపించిన ఆమె ముక్కు ఇప్పుడు చూడడానికే అసహ్యం అనిపిస్తుంది. ఆయనగురించి ఒకప్పుడు కలలు గనేవారు. కలలు పండకపోతే ఆయనను చూస్తే ఒళ్ళు జలదరిస్తుంది. ఈ రోజుల్లో రాజసికుల జీవితం ఇలాగే ఉంటుంది. వాళ్ళు ఇలాగ క్రిందకి పడనక్కరలేదు. ఒకవేళ పడినా వాళ్ళ సంబంధాలను సత్త్వంతో తిరిగి పెంపొందించుకోవచ్చు.

ఒకరోజు నేను పాచి (Lichens) గురించి చదువుతున్నాను. దీన్నిబట్టి మీరు జ్ఞానార్జనకి నేను ఎంత దూరం వెళతానో అర్థం చేసుకోగలరు. నేను జీవితంలో మార్చలేని సిద్ధాంతాలను పాచిని ఉదాహరణగా తీసికొని చెప్తాను. నా మనస్సు ఒక్కొక్కప్పుడు ఇలా చెప్తుంది: "నువ్వు రచయితవు. నువ్వు చిన్న చిన్న జీవుల గురించి తెలుసుకోవడంకంటే ఒక మంచి నాటకం గూర్చిన పుస్తకం చదవరాదూ ? " కానీ నాకు పాచి వ్రాయడానికి మంచి స్పూర్తినిచ్చింది. అవి ఏ మొక్కా పెరగలేని వాతావరణంలో బ్రతుకుతాయి. శాస్త్రజ్ఞులు దానికి కారణమేమిటని పరిశోధన చేస్తున్నారు. పాచి రెండు రకాల జీవుల సంయోగం. ఒకటి ఆల్గే , రెండవది ఫన్గస్. అవి పరస్పర౦ సహాయం చేసికుంటూ బ్రతుకుతాయి. వాటి జీర్ణశక్తిలో, స్వభావములో, ప్రకృతిలో చాలా తేడాలున్నాయి. ఒకటి పదార్థాన్ని తయారు చేస్తే, రెండవది నీరు సమకూరుస్తుంది. రెండూ కలసి మెలసి ఎటువంటి వాతావరణంలోనైనా ఒత్తిడి పడక బ్రతుకుతాయి.

ఇది ఒక మగవాడు, ఆడది కూడా చేయగలరు. వాళ్ళు ఇద్దరూ శివ-పార్వతులులా ఒకే స్వరూపం. వాళ్ళు పరస్పర అవగాహన పెంచుకొని, ఒకరికొకరు సహాయం చేసికొ౦టే ఎటువంటి శక్తీ వారిని విడదీయలేదు. అటువంటి స్థితిలో వాళ్ళ మధ్య గట్టి బంధం ఏర్పడుతుంది.

ఎక్కడైతే ఆడ మగ పోటీ పడతారో అక్కడ ప్రేమ ఉండదు. కృత్రిమ ప్రేమ నటన కూడా పనిచేయదు. ఎక్కడైతే స్పర్థ ఉంటుందో అక్కడ మరణమొక్కటే ఉండగలదు. మన సమాజములో శోచనీయాంశం ఏమిటంటే ప్రేమ పేరుతో ఆడ మగ మధ్య ప్రతి రంగంలోనూ స్పర్థలు కలిగించడం. నేను రోజూ వాటిగురించి పుస్తకాలలో, సినిమాలలో , టివిలో, విద్యాలయాలలో, ఇళ్ళలో చూస్తున్నాను. మనమందరము మన బుద్ధిని ఉపయోగించుకొని ఆడామగా పరస్పర సహాయంతో కలసి మెలసి ఉండాలని తలచి వాళ్ళ మధ్య స్పర్థలు పెట్టకుండుటకు ప్రయత్నించాలి. 126